Na Kongresie 590 w Rzeszowie, który odbył się w dniach 17-18 listopada 2016 roku w Rzeszowie, Pan Premier Mateusz Morawiecki przedstawił pakiet ustaw wprowadzających ułatwienia w prowadzeniu działalności gospodarczej, zwany potocznie „Konstytucją dla Biznesu”. Jedną z przedstawionych propozycji było powołanie Rzecznika Przedsiębiorców. W trakcie procesu legislacyjnego idea powołania Rzecznika Przedsiębiorców została zastąpiona ideą powołania Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Oceniając pozytywnie inicjatywę powołania Rzecznika należy krytycznie donieść się do ograniczenia jego kompetencji jedynie do małych i średnich przedsiębiorców. Proponujemy powrót do pierwotnej wersji ustawy i powołanie Rzecznika Przedsiębiorców (tj. którego przedmiot działalności nie byłby ograniczony do mikro-, małych i średnich przedsiębiorców). Przewidziane w ustawie Prawo przedsiębiorców przesłanki dla zakwalifikowania danego podmiotu jako mikro, małego i średniego przedsiębiorcę zupełnie nie obejmują istnienia wspólnego europejskiego rynku. Gdy porównamy wyniki finansowe, korzyści z tytułu efektu skali, wreszcie rentę globalizacyjną płaconą przez wielkie zagraniczne koncerny do budżetów krajów ich pochodzenia, otrzymamy rezultat w którym duże polskie firmy, w porównaniu z ich zagranicznymi konkurentami są co najwyżej średnimi przedsiębiorcami, a bardzo często są jedynie małymi podmiotami. Często mamy też do czynienia z sytuacjami, gdzie litera prawa nie odpowiada duchowi prawa wyrażającemu się w dążeniu do rozwoju kraju. Przedsiębiorca działa w interesie państwa wspierając jego rozwój gospodarczy. Oczekiwałby więc pomocy ze strony aparatu państwa, a tym czasem często ma go przeciw sobie. Brak jest instytucji, która mogłaby wesprzeć przedsiębiorcę w starciu z machiną administracyjną państwa. Dobrym przykładem może być model niemiecki, gdzie Minister Gospodarki może zmienić decyzję innego urzędu, gdy wymaga tego interes gospodarki niemieckiej.
Przedsiębiorcy i dziennikarze biorący udział Konferencji ,,Strategia rozwoju polskich firm w globalnej rzeczywistości” bardzo mocno akcentowali konieczność wyposażenia rzecznika lepszym rozwiązaniem jest wybór nie jednego ale kilku resortowych rzeczników. Tym sposobem będą oni bliżej rzeczywistych problemów przedsiębiorców danej branży i będą mogli skuteczniej reprezentować ich interesy. Rzecznik przedsiębiorców nie powinien być powoływany przez jakikolwiek organ, lecz wybierany przez przedsiębiorców. Prawo wyboru przysługiwałoby przedsiębiorcom wpisanym do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej i do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Szczegóły w tym zakresie są oczywiście do uzgodnienia.
Odnosząc się do szczegółowych uregulowań w naszej ocenie uzasadnione jest aby Rzecznik wyposażony był jeszcze w następujące prawo:
Bez tego zapisu ustawa zawiera istotną wadę dotyczącą braku kompetencji po stronie Rzecznika do zwracania się z wnioskiem o uchylenie decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i umorzenie postępowania podatkowego w sprawach, w których naruszenie prawa podatkowego będącego przedmiotem kontroli było spowodowane niedającymi się usunąć wątpliwościami co do treści przepisów prawa podatkowego
(art. 2a ustawy Ordynacja podatkowa).
W naszej ocenie uzasadnionym jest zwiększenie kompetencji Rzecznika poza sprawy podatkowe, tj. na sprawy z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. Sprawy z zakresu prawa konkurencji należą do najtrudniejszych. Obsługa prawna tego rodzaju postępowań jest bardzo droga, a daleko idąca internacjonalizacja norm prawnych istotnie ogranicza przedsiębiorcom ochronę prawną w tego rodzaju sprawach.
Brak uprawnienia do wstrzymania kontroli prowadzonej wobec przedsiębiorcy bardzo mocno ogranicza kompetencji Rzecznika sprowadzając go do roli organu opiniującego akty prawne dotyczące przedsiębiorców, do prowadzenia działalności edukacyjnej i informacyjnej czy pośredniczenia w relacjach na linii biznes-administracja.
Podczas Konferencji bardzo mocno wybrzmiewał postulat powołania samorządu gospodarczego. Wśród uczestników istniała nawet zgoda, że przynależność do samorządu powinna być obowiązkowa. Tylko mocny samorząd przedsiębiorców, wyposażony w silne kompetencje będzie dla administracji partnerem mogącym skutecznie reprezentować interesy przedsiębiorców. W ocenie przedsiębiorców biorących udział w Konferencji, prace nad ustawą o samorządzie gospodarczym winny być dla Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii jednym z głównych priorytetów.